Technika pieniędzy

Początkowo płacono metalami po prostu na wagę; z bryły albo ze sztaby metalowej odrąbywano kawałek, ważono go i dokładano, albo ujmowano, jak dziś to się zdarza w handlu np. mydłem. Podobno i wyraz «rubel» znaczył niegdyś tyle co «odrąbany kawałek». U dawnych Giermanów cięto na kawałki obręcze złote, używane jako ozdoby na szyję i na ramiona i te kawałki zastępowały pieniądze. Już za naszej pamięci w niektórych prowincjach Indji Wschodnich i Chin, płacąc, odrąbywano ze sztaby srebra nożem i młotem na kowadle kawałki odpowiednie. Ćwierć wieku nie minęło, jak Mongołowie, przybywający na słynne jarmarki do Irbitu (miasto w Rosji nieopodal gór Uralskich), płacili za nabywane towary drobnemi wyrobami srebrnemi, mającemi postać łódek, wanienek, trzewiczków.

Taki surowy sposób nie mógł jednakże ludziom długo wystarczać. Nazbyt był niedogodny. Konieczność sprawdzania wagi przy każdem przejściu kawałka metalu z rąk do rąk, trudność sprawdzenia czystości, łatwość oszustwa, zwłaszcza gdy idzie o złoto, bardzo cenne i bardzo miękkie — wszystko to razem skłoniło do wyrabiania monet mających ustaloną wagę, ustalony kształt i ustaloną czystość złota lub srebra. Słowem zaczęto bić pieniądze.

Bicie monety mogło być powierzone tylko komuś, cieszącemu się zaufaniem powszechnem. Jakoż oddawna bicie monety należy do regaljów czyli jest przywilejem monarszym, rządowym.

Chociaż, jak mówiliśmy poprzednio, ludzie długi czas nie znali pieniędzy matalowych, jednakże w krajach oświeconych zaczęto bić monetę już na wiele wieków przed Chrystusem. Starożytne te pieniądze są dosyć nieforemne. Zwolna dopiero, z postępem czasu moneta stała się tak wytworną, jak ją dziś widzimy.

Obecnie na monetę nie używa się czystego kruszcu, gdyż czyste srebro, a szczególniej złoto, jako bardzo miękkie, zużywałoby się prędko. Zarówno do złota jak i do srebra dodaje się nieco miedzi. Taki dodatek lichego metalu do cennego nazywa się ligaturą. Ilość tego dodatku jest ściśle oznaczona. W wielu państwach do dziewięciu części cennego metalu dodaje się dziesiąta takaż sama (na wagę) część metalu lichszego; jest to więc stosunek 9 do 10. W innych krajach stosunek ten jest 11 do 12, czyli na jedenaście części cennego metalu przypada dwunasta część lichszego.

Również określona jest waga, wielkość i postać monety. A dla tem większej wiary, że moneta ma rzeczywiście taką wartość, jaką według prawa mieć powinna, oznacza się na niej tę wartość literami albo liczbami i na monecie odbija się bądź to herb państwa, bądź też wizerunek panującego. Strona przednia monety zowie się awers (po francusku effigie). Na niej widzimy wizerunek panującego, albo herb państwa, albo jakiś rysunek symboliczny, godło. Strona tylna zowie się rewers. Nareszcie i brzegi monety są starannie wyrównane i ozdobione czy karbami, czy nacięciami, czy wreszcie napisami, żeby tym sposobem zapobiedz obrzynaniu brzegów.

Niema na świecie miar i wag o tyle dokładnych, żeby przy biciu monety jakieś drobne niedokładności pod względem wagi zdarzyć się nie mogły. Te drobne niedokładności prawo przewiduje i określa, że nie mogą one przechodzić pewnych granic. Monety zbyt lekkie albo zbyt ciężkie nie bywają puszczane w obieg; podobnież i monety, w których stosunek cennego kruszcu do podlejszego za bardzo odbiega od przepisanego.

Z napisu na kancie monety złotej 10-rublowej widzimy, że zawiera ona czystego złota 1 zoł. 78,24 doli. Stąd wynika, że 1 funt złota jest ceniony około 530 rubli; w handlu dochodzi blizko 540 rubli.

Aby utrudnić fałszerstwo, wszystkie wyciski i napisy na monetach są robione bardzo starannie i wykwintnie.

Starań także nie szczędzono, żeby monetom nadać postać dogodną i żeby odpowiednio do swej wartości różniły się wielkością i wagą.

Wyrób pieniędzy metalowych składa się z następujących czynności: topienie spławu, odlewanie roztopionego spławu w sztaby, walcowanie sztab na blachy, sprawdzanie chemicznego składu blachy, wycinanie z blachy krążków, justowanie czyli sprawdzanie wagi krążków, prażenie i bejcowanie czyli oczyszczanie powierzchni krążków, nadawanie kantów i wreszcie wykonanie odcisków na obu stronach krążków.