고급검색 고급검색

Pieniądze Piastów - na trzech tablicach wyobrażone


Na które powoływałem się w piśmie o nich: są rozrzucone w nieładzie. Nie widzę potrzeby szczegółowo opisywać to co wyobrażenie przedstawia: ale wymieniam: — 1, każdego jile wiadomo wagę. — 2, przez kogo bity czyli pod czyjim panowaniem. — 3, gdzie się znalazł mianowicie gdzie z ziemi wydobyty: pod Trzebuniem, Grójcem, Pińczowem, Dobiesła wicami, Golicami, Skromowską wola, Głogowem czy Pełczyskami. — 4, gdzie był ogłoszony czyli znajomości powszechnej podany przez B. K. S. to jest Bandtke, Kohne, Stronczyński, a gdy się znajduje w tablicach Strzeleckiego, takowego numer mieszczę w nawiasach przy numerze Stronczyńskiego. Z tych bowiem dzieł wyobrażenia wziąłem, a jeśli zkąd jinąd to też wyrażam. — Dokładniejsza o każdej sztuce wiadomość znajduje się w dziele Stronczyńskiego.

Polskie

1, 2z originału; jinne miewają w otoczni BSVCISLAYS. VSEBOR albo VSESBOR; ma to być fabrikant albo urzędnik monety; może się podoba w tym monetny widzić napis wsze (wszędzie od wszystkich) borna (brana ma być) na sposób napisów byzantińskich a za jich przykładem byzantińsko - arabskich mających. Dobra, dla ludu, do obiegu. Waga gran 18. Przyznałem ją Bolesławowi wielkiemu. — Znajdywana w Trzeb., na Szląsku. B. 1 — 4, 73, 74; S. 5.

3, 4, pierwszy z orig. drugi z Joach. Grosch. kab. (patrz 37) w. gr. 63/5 Kędzierzawego. — Gol. — B. 6, 7; S. 35.

5, nienajdokładniej z Ign. Potockiego. w. gr. 9 ½ Krzywoustego. — Skrom. — B. 33; S. 19.

6, nienajdokład. z Joach. waga niestateczna, gr. 11 albo 5 ½ najpospoliciej gr. 9. Krzywoustego. — Skrom. — B. 25; S. 20.

7, 8, 35, (patrz drzwi gnieźn.) pierwszy z Ign. Potoc. trzy jinne z orig. w. gr. 8. Kędzierzawego. — Gol. — B. 34— 38; S. 34.

9, 10, pierwszy nienajlepszy z Joach. drugi z orig. w. gr. 7 ½  są, lżejsze tylko 4 ½  (patrz 85 — 87). Władysława ligo. — Skrom. Głog. (Pełcz.) — B. 49—51, 697; K. X. 27; S. 26— 28 (70— 72).

11z orig. w. gr. 2 ½ Kazim. sprawiedl. — B. 42; S. 71. — Nim się dlań co lepszego znajdzie, niech mu służy. 

12, niedobry z Joach. w. gr. 4. Władysława piwacza. — Głog. Pełcz. — B. 5 — 7, 698, 699; K. X. 22; S. 78 (63, 64).

13z orig. w. gr. 6. Kędzierzawego. — Gol. Pełcz.— B. 8; S. 33 (21).

14, 117 z orig. waga niestateczna, cięższe przeważają gr. 13, lżejsze mało więcej nad 9 ważą. Śmiałego. — Skrom. — B. 43, 44; S. 14.

15, z orig. z pomiędzy lżejszych 119 miewają w otoku VOCEIKVS.. waga niestateczna, najlepsze gr. 13 najliczniej 10 ½  pozbawione napisów tylko 7. Wład. Hermana. — Dob. Skrom. — B. 11 — 24; S. 15.

16, z orig. w. gr. 10. — Śmiałego. — pod Koprzyw. i w Goryczanach. — B. 53; S. 10.

17z orig. — Kaz, sprawiedl. — B. 48; S. 74.

18, z orig. B. 65; S. 64. — Stronczyński niedowierza pierwszej literze i zacierają dlatego zapewne że Dewerdek na swojim jej exemplarzu nieznalazł; że jemu samemu cynfoljowy przez Kohnego udzielony exemplarz niedostarczył: wszakże ona jest na tym originate z któregom rysował i dla niej przestrone na nim było miejsce. Może w tym napisie podoba się komu czytać LVNZIC, Luntie, Łęczicę.

19, 20, 21 średnia z orig. w. 5 ⅖  Kędzierzawego. — Gol. tt- B. 45— 47; S. 36.

22, 23, 31z oryginałów. w. 8 % Kędzierzawego. — Gol. — B. 66 — 69; S. 37.

24z orig. B. 5 — 7. — 25, Bandtke 1 — 4. — 26, 27, z originalów. — 28, Kohne, XI, 16, wszystkie Kazimirza wielkiego. O półgroszu Kaz. wiel. wyobrażonym u Bandt. tab. E, 77, zapomniałem.

29, z tablic Strzel. Łokietka.

30, u Strzel. Pełcz.

31, patrz wyżej 22.

32, w. gr. 12 ½ Krzywoustego. — Dobiesł. Skrom. — B. 10; S. 16.

33, 34, Kazim. sprawiedl. — K. XI, 5, 6; S. 73, 75. — Niech i to mu służy dopóki się co lepszego nie najdzie.

35, patrz wyżej 7.

36, w. gr. 4. — B. 35; S. 37 bis.

37, patrz wyżej 3. — S. 35.

38, znajdował się w zbiorze Wolańskiego, do Boi. wielk. należy. — S. 6.

39, w. gr. 16 z górą,. Boi. wielkiego, a może śmiałego. znaleziony pod Pińczowem (Stronczyński).

40, Mieczysława II. — S. 11.

41—43, waży gr. 16 lub 14. Krzywoustego a pewniej śmiałego. — Dobiesł. Skrom. — B. 26—31; S. 17. 

44, patrz niżej 51.

45, różnej wagi z gr. 16 spadają, na 14, 13, na 6% wiele ze złego sróbra. — Skrom. — S. 18. 46, waga gr. 9 Władysława ligo. — Skrom. — B. 40; S. 22 (4). — Od lat 20 posiadam rysunek tego rodzaju typu z originału zdjęty z otocznym XOSZLAVIA. Pierwsza litera od góry wargą, metalu przyciśnięta, wychodzi na X lub R, ma to być B. Zawieruszył mi się był ten rysunek, kiedym go znalazł już niemiałem miejsca na mych tablicach.

47, — Głog. Pełcz. — K. X. 26; S. 23. 

48, — Pełcz. — S. 24. 

49, w. gr. 8 ½  — Skrom. Gol. — S. 25. 

50, w. gr. 8% — Gol. Pełcz. — B. 4; S. 27. Wszystkie te 47 do 50, zdaj a się do Wład. lig o należyć lub do bliskich po nim lat.

51, 52, 44. w. gr. 4. Leszka białego. — Pełcz. — S. 81 (40, 67— 69). 

53, z orig. w. gr. 6 ½ Władysł. lIgo. — Głog. Pełcz. — B. 39; S. 29. 

54, z Kohnego IX, 6, który gwiazdę rozpoznał; 

55 z tablic Strzel. 6, gdzie tarcza wyobrażona; w. gr. 6. Kędzierzawego. — K. IX, 6; S. 31. 56, — Gol. Pełcz. — S. 32. 

57, 58, 59, 72, Mieczysława IIlgo, — trzeci z koleji jest u K. XI, 4; wszystkie u S. 56, 57, 58. podejrzany dla mnie, równie 58 niech mi wolno będzie wątpić). 

60— 63, w. gr. 4. Laskonogiego. — Pełcz. — S. 76 (12 — 14). 

64wstydliwego. — B. 32; K. IX, 13; S. 86. 

65, w. gr. 2 ½ wstydliwego. — Pełcz. — S. 83 (41, 42). 

66, w. gr. 2 ½ wstydliwego. — Pełcz. — S. 84 (36, 37). 

67, 2 orig. w. gr. 2 ¼ wstydliwego. — Pełcz. — S. 87 (46— 49). 

68, patrz niżej 75. 

69, w. gr. 3. — Głog. Pełcz. — B. 695, 696; K. X, 21; S. 80. 

70, z orig. w. gr. 2 ½  Bol. pobożnego. — Pełcz. — S. 85 (52, 53).

71. z orig. w gr. 4. Bol. pobożnego. Pełcz. — S. 90 (16). 

72, ułamek znalezion pod Głog. — S. 58, patrz wyżej 57. 

73, 74. — Pełcz. — (u Strzel. 25, 27). 

75, 68, z orig.w. gr. 4 ⅕  — Pełcz. — S. 88 (50, 51). 

76, w. gr. 4. — Głog. Pełcz. — S. 79 (62). 

78, w. gr. 2 ½ Kohne dał napis VOL Stronczyński VOD. — K. IX, 7; S. 66. do Szlaska go odesłać, do Wolawy.

79, blaszka nie do obiegu, S. 77, Mikocki 181, objaśnia następujący.

80, jednego Władysława. — Mikocki 1882

81— 84, — Pełcz. — (Strzel. 29, 31, 30, 32). 

85—87, — Pełcz. — (Strzel. 70, 72, 71) patrz wyżej 9. 

88, z orig.w. gr. 2. — Pełcz. — S. 82 (33—35). 

89, 91, w. gr. 2. — Pełcz. — S. 95 (19, 18). 

90, w. gr. 3. — Pełcz. — K. XI, 11; S. 48 (20). 

91, patrz 89. 

92, z orig.(patrz 99) w. gr. 2. — Pełcz. — S. 94 (55). 

93— 96, 107, 108. waga z napisami gr. 2. mysława. — Stroncz. nieme przypisuje pierwszemu, z napisami drugiemu. — Pełcz. — S. 96 (58, 57, 59, 60). 

97. — Pełcz. — (Strz. 28). 

98. — K. XI, 7; S. 63. 

99. patrz wyżej 92. — Pełcz. — S. 94 (54). 

100. — K. X, 36; S. 64. 

101. — K. X, 37; S. 64. 102, w. gr. 2. — Pełcz. — S. 92 (24). 

103, w. gr. 2 ½ . — Pełcz. — S. 93 (23). 

104. — Pełcz. — (Strzel. 61). 

105Ziemowita płockiego exemplarz miedziany exemplarz miedziany przybity do okładek rękojoismu wieku XIV, w bibl. jagiell. w Krakowie (Strzel. 82).

106, w. gr. 7. — Głog. — K. X, 24; S. 30. 

107, 108, patrz wyżej 93. 

109, 110, 111, we Lwowie dla Kusi bite Kazimirza, Ludwika i Władysława opolskiego. Nienajlepsze wyobrażenia; gorzej u Bandt. 8 — 11, 16—19. Miałem rysunki z orig. ale niemain. 

112, Ludwika. — Bandt. 12. 

113, 114 Ludwika. — Bandt. 13, 14. 

115, Ziemowita płockiego; w zbiorze Maximil. Baranowskiego w Krakowie. Posiadacz tej monetki zapewne zna jej pochodzenie, zkąd i jakim sposobem do zbioru się dostała, aby się o jej autenticzności zapewnił i napis jej z literami nru 105 pojednał.


Fabrika wendicka

116z orig. w. gr. 16 Rixa. — Trzeb. Pińczów. Grójec. — S. 12. 

117z orig. — Bolesław, patrz wyżej 14. 

118z origin (patrz 124) w. gr. 16. — Trzeb. 

119, w. gr. 10 ½  Władysław, patrz wyżej 15. 

120, znaleziony pod Pińczowem z rixowymi. 

122, u Madera. 

123, 126, 127, 129— 131. wendickie u Kohne, t. III, tab. X 14, 3 — 9. 

124, w. gr. 16. — Trzeb. Pincz. Graj. — patrz wyżej 119. 

125, z orig. — Henric dux. Sitar cus. 

126, 127, patrz wyżej 123.

128, z orig. wagi pospolicie niższej. — między Trzebini nie znalazłem go, były w Chrusx. Skrom. Groj. 

129— 131, patrz wyżej 123. 

132, 2 orig. znalezionego na miejscu w okolicach Duersted w Hollandji.


Szląskie

133z orig, we Wrocławiu Bol. wielki, — S. 8(86). 

134, — K. t. TIT, tab. VII, 10; Strzel, 83. 

135, — Głog. — K. X, 25; S. 38 bis. 

136, w. gr. 6. — Głog. — K. IX , 5; S. 38 bis.

137, w. gr. 6. — Pełcz. — S. 38 (65). 

138, — K. X I, 10; S. 47. 

139, — K. X I, 9; S. 46. 

140, w. gr. 2. — S. 45. 

141, w. gr. 3 srebro podłe. — S. 44. 

142, w. gr. 2, srebro liche. — S. 43. — Wszystkie te od 133 do 142 są z różnego czasu wrocławskie, podobnież zdaje się i następujące od 142 do 146. 

143, — Adauct. Voigt, bohm. Munz. t. I, p. 87. 

144, — K. IX , 16; S. 42. 

145, wrocławski. — K. IX , 10; S. 40. 

146, wrocławski. — z tabl. Strzel. 80. 

147, — K. X, 30; S. 69. 

148z origin, brakteaty takie ważą gr. 2 ½ Bolesł. łysy — Pełcz. — S. 89 (44, 45) (originał posiada Adolf Cichowski w Paryżu). 

149, w. gr. 2 ½  — Pełcz. — K. IX , 15; S. 89 (43). 

150, — Bolesł. łysy. — K. IX , 9; S. 41. 

151, — K. IX , 14; S. 39. 

152, — K. X, 29; S. 31. 

153, 154. — K. X, 35, 34; nie polskie, ani szląskie. 

155, — S. 59. 

156, głogowski Henrika, zmarłego 1309, u Madera III, 64, p. 159. 

157, świdnicki Ilenrik 1303, u Madera, III, 67, p. 160. 

158, opolskich Bolkonów 1313, u Madera, III, 61, p. 156. 

159, grosz głogowski, Mader, III, 65, p. 159 niewie ryby to czy ptaki. 

160, jinny grosz głog. niemy, Mad. III, 66, p. 160. 

161, abbatissa trzebnicka, Mader, III, 60, p. 153. Do tych policzyćby wypadało Lowenbergskie, K. t. I, tab. 11, 7, V, 1. Sorawsld K. t. III, tabl. I, 3, ale odrywający się od ciała Szlask, przestaje numismatikę polską, interesować.


Jewrejskie czyli żydowskie

162, 163, z wycisków, w. gr. 3. — K. XI, 1; S. 49. 

164, rysunek udzielony z nowego znalezienia na Szląsku. 

165, z wyć. — K. IX , 17; S. 61. 

166, rysun. udzielony z nowego znalezienia na Szląsku. 

167, wyć. — K. IX , 18; S. 53. 

168, z wyć. — Pełcz. — S. p. 84 (38). 

169, — S. 54. 

170, — Dybów. — K. IX , 11; S. 50. 

171, — K. XI. 2; S. 51. 

172, — K. XI, 3; S. 52. Spodziewać się że dla miłośników tej osobliwości, liczba jich pomnoży się. 


Ozdoby stroju

a — c; f, h — o. guzy, lewki, spinki, wisiadła i jinne srebrne stroju ozdoby, z czasów Mieczysława pod Obrzyckiem wykopane.

d, e, g, p — r, srebrne dętki do nawlekania i czepiania do stroju, znajdywane z monetami pod Pińczowem z Rixą, Wreh; pod Chruszczynim z wendo-biskupiemi.


Wskazanie następstwa pieniędzy wedle panowania

Stronczyński nietylko wagę każdej sztuki ale i dobroć srebra, bardzo starannie oznacza. Z tego się okazuje że w powszechności srebro jest czyste, 16stej próby. Wyjątkiem od tego jak się dotąd okazuje, są 1, wiele późniejszych niezrozumiałych wendickiego stępia. — 2, Bolesł. i W ład. na sposób wendickiój fabriki bite 14, 15, 16, 32, z tych, 32 są 12stej próby; 15 z próby z suwają się na 10; 16 z 11stej spadają aż na 3cią; 14 podobnież z 10tej podleją na 5. — 3, stępie tych niemych zdaje się pod kilku panowaniami powtarzanego 45, 6, 9, 10, mianowicie gdy są lżejsże, próba srebra z 16 zniża się do 8 do 7miu. — 4, naostatek brakteaty dla cienkości swej aby niestały się kruche, potrzebowały ciągłego i giętkiego srebra, niewiele tedy mogły być upodlone i mało z nich cokolwiek z nachodzi się niżej 16 próby, a te są szląskie 140—142, 155, 78; i ten co jimie Kazimirza przynosi 17 i Adalberta II.

Z tąd widać ze rzadko zakładano zyski z upodlenia metalu; ciągnięto je jedynie z przebijania i czasowego poniżania umniejszając jego jilość czyli wagę; od czasu do czasu podniesiono cokolwiek a czasem i znacznie aby znowu umniejszać. W pierwszym stuleciu najochydniej okazało się poniżanie i upadlanie: wszakże waga rzeczywiście ledwie na 2 grana spadła z 18 na 16, na 15. W drugim wieku od 1100 do 1200 zniżanie wagi szło nagle z 16 na 4 zeszło. W następnym od 1200 do 1300 wieku już nie było co zniżać, na jeden cały gran zniżenia niedostrzega się, korzyści z mennic koniecznie znalazły, a bacząc na koszta przebitki trudno sobie wyobrazić jakie być mogły. Zdawkowa moneta to jest brakteaty, jako najpotrzebniejsze dla ludu stały się najmnożniejsze.

keyboard_arrow_up