Katarzyna Kobro, AKT (1), 1925-1930 / po 1990

25,5 x 17,5cm - brąz odlewany, cyzelowany, patynowany wys. 25,5 cm, wys. figury 21 cm
sygn. K. Kobro HC, foundry mark: CLEMENTI FONDEUR

Pochodzenie:
Kolekcja prywatna, Paryż. 
Kolekcja prywatna, Szczecin.

Literatura:
– Nika Strzemińska, Katarzyna Kobro, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1999.
 

Z dorobku rzeźbiarskiego Katarzyny Kobro ocalało zaledwie nieco ponad 20 dzieł – 14 kompozycji przestrzennych oraz 7 aktów (w tym 4 z 1948 r.). W roku 1930 artystka przekazała Akt (1), wraz z dwiema innymi figurami z tego cyklu, jako dar indywidualny do zbiorów współtworzonego przez siebie Miejskiego Muzeum Historii i Sztuki im. J. i K. Bartoszewiczów w Łodzi (w roku 1930 przemianowane na Muzeum Sztuki). Warto tu wspomnieć, że ani Strzemiński, ani Kobro swoich dzieł nie sprzedawali. Raz rozważali zbycie aktów Kobro, by zdobyć środki na wydanie książki Kompozycja przestrzeni, obliczenia rytmu czasoprzestrzennego, niemniej do tego nie doszło, zaś książka ukazała się w roku 1931. Po wojnie zaś, kiedy na nowo zaczęto organizować łódzkie muzeum, Kobro i Strzemiński, każde z osobna, podarowali do zbiorów muzeum wszystkie niemal rzeźby i obrazy, które w 1940 Kobro uratowała. 

Kubofuturystyczne akty kobiece artystka tworzyła przez całe życie. Powstały w latach 1925-1930 gips (22 x 13 x 19 cm, nr inw. MS/SN/R/2) jest jedną z trzech figur, które po wojnie, podczas porządkowania zbiorów, zostały nazwane: Akt (1), Akt (2) oraz Akt (3). Kobro rzeźbiła je w glinie, a potem odlewała w gipsie. Jak stwierdziła Zenobia Karnicka z łódzkiego Muzeum Sztuki, która porównała wymienione wyżej trzy przedwojenne akty z fotografiami rzeźbiarki z tamtego okresu, artystka sama była własną modelką. 

Okoliczności powstania odlewów aktów w brązie przybliża w swojej wydanej w 1998 roku książce Katarzyna Kobro Nika Strzemińska, córka artystki i Władysława Strzemińskiego. W 1990 roku Muzeum Sztuki zawarło umowę z Galerią Franki Berndt z Paryża i z zamieszkałą tam Anką Ptaszkowską na wykonanie odlewów z brązu każdego z trzech przedwojennych aktów. Zgodnie z umową, z każdego gipsu miało powstać po 12 odlewów. W tym celu z muzeum wypożyczono oryginały, które zwrócono po wykonaniu formy silikonowej i próbnego odlewu gipsowego. Jak stwierdza w roku 1998 Nika Strzemińska, z korespondencji między muzeum a galerią wynika, że wykonano po jednym egzemplarzu każdego z aktów z czarno patynowanego brązu, natomiast przewidzianych do zbiorów muzeum odlewów nie dostarczono. Autorka dalej stwierdza, że choć edytorzy zadeklarowali, że żadna z rzeźb nie została sprzedana, brązy oferowano na różnych targach sztuki, zaś Akt (1) był wymieniany jako brąz znajdujący się w kolekcji prywatnej. W tym czasie formy silikonowe i próbne odlewy znajdowały się w posiadaniu Alaina Anceau, który po France Berndt objął paryską galerię. Kilka kolejnych odlewów aktów, które pojawiły się na europejskim rynku aukcyjnym to zapewne brązy powstałe z tych form.

Katarzyna Kobro (Moskwa1898 - Łódź1951) -rzeźbiarka i teoretyczka sztuki, była jedną z najwybitniejszych artystek związanych z awangardą międzywojenną w Polsce. Urodziła się w Moskwie w rodzinie o niemieckich korzeniach. Od 1917 roku studiowała w Szkole Malarstwa, Rzeźby i Architektury w Moskwie (później II Państwowe Wolne Pracownie Artystyczne) i szybko związała się ze środowiskiem lewicy konstruktywistycznej. W tym czasie poznała też swojego przyszłego męża, Władysława Strzemińskiego. W 1920 roku artystka przeniosła się do Smoleńska, gdzie współpracowała ze Strzemińskim, m.in. projektując plakaty dla Rosyjskiej Agencji Telegraficznej, ROSTA i uczestnicząc w obradach Krzewicieli Nowej Sztuki, UNOWIS. W tym czasie tworzyła rzeźby pokrewne twórczości Tatlina i Malewicza, te ostatnie określane mianem suprematystycznych. Na przełomie lat 1921/1922 przedostała się z właśnie poślubionym Władysławem Strzemińskim do Polski. Była członkinią czołowych ówczesnych grup awangardowych w Polsce, takich jak Blok, Praesens i „a.r.”. W ramach tej ostatniej współpracowała z mężem nad zebraniem Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej, która została podarowana Muzeum Sztuki w Łodzi. Prace Kobro były pokazywane między innymi na International Theatre Exhibition (1926), warszawskim Salonie Modernistów (1928), Salonie Jesiennym w Paryżu (1928), a także na Wystawie Sztuki Polskiej w Brukseli (1928, potem – Haga, Amsterdam, 1929). W 1929 roku, w ramach działalności grupy Praesens uczestniczyła w tworzeniu wystroju wnętrz pawilonów na Polskiej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Była związana z międzynarodową grupą, skupiającą artystów tworzących sztukę abstrakcyjną Abstraction-Création, a w 1936 roku, jako jedyna artystka z Polski, sygnowała paryski manifest nowej sztuki, Manifeste Dimensioniste Charlesa Sirato. Wraz z mężem mieszkała w różnych mniejszych miastach w Polsce: Szczekocinach, Brzezinach, Koluszkach i Żakowicach, a od 1931 roku w Łodzi. Utrzymywała się głównie z nauczania w szkołach średnich i zawodowych, gdzie pracowała niemal do końca lat 30., kiedy to w związku z urodzeniem córki Niki skupiła się na macierzyństwie. W czasie drugiej wojny wraz z rodziną przebywała w Wilejce i w Łodzi. Wówczas, w związku z podpisaniem tzw. listy rosyjskiej, rozpoczął się jej konflikt z mężem, który doprowadził do ich rozstania w 1947 roku. Lata 40. to dla artystki ciężki czas; pozostając niemal bez środków utrzymania, zmagała się z procesami o opiekę nad dzieckiem i o wojenne odstępstwo od narodowości polskiej. Zmarła w hospicjum w 1951 roku. Jej nieliczny zachowany dorobek znajduje się w większości w Muzeum Sztuki w Łodzi. Do najważniejszych dzieł artystki należy seria rzeźb Kompozycje przestrzenne oraz napisana wraz z mężem Kompozycja przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego (1931). Jej twórczość rzeźbiarską zalicza się do najważniejszych dokonań awangardowej plastyki; pokrewna twórczości Kazimierza Malewicza czy Georgesa Vantongerloo, pokazuje oryginalną refleksję nad logiką komponowania przestrzeni, która mogła mieć też swoje odbicie w architekturze.