ŚWIĄTKOWSKI, MARCIN, PRODROMVS POLONVS / ERVDITAE VERITATIS / SEV / TRACTATVS

ŚWIĄTKOWSKI, MARCIN, PRODROMVS POLONVS / ERVDITAE VERITATIS / SEV / TRACTATVS / DE / DIGNITATE ET VTILITATE / IMPEDIMENTIS ET SVBSIDIIS / SEDIBVSQVE / SCIENTIARVM / REI LITERARIAE / PROMOVENDAE / CAVSA / EX OCCASIONE / ELECTI REGIS / POLONIAE / EX / DIVERSIS AVTHORIBVS / CONCINNATVS / PER / M. MARTINVM SWIATKOWSKI / AA. LL. ET PHILOSOPHIAE DOCTOREM / ECCLESIAE COLLEGIATAE SCARBI- // MINENSIS CVSTODEM, wyd. Johann Ernst Meyer, Berlin i Wrocław 1765; 444 str., st. bdb., oprawa twarda, kartonowa z epoki (niewielkie obtarcia grzbietu i narożników), brzegi kart barwione; format 8o;

Dzieło dedykowane Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu z okazji wyboru na króla Polski. Książka dzieli się na dwie części. W części I autor zwalcza argumenty teologów i polityków przeciw wiedzy. Omawia korzyści z nauk i z uczonych. Pisze o szczęśliwości państw, w których panujący są filozofami (absolutyzm oświecony). Porusza tematy takie jak: przeszkody w rozwoju nauk, obowiązki panujących w dostarczaniu środków szkołom i uczonym, sposoby poznania i przeszkody w naukowym myśleniu, filozofia sofistyczna i empiryczna, eksperyment i jego doniosłość, natura i początki filozofii scholastycznej (tę silnie zwalcza). W części II omawia kwestie szkolnictwa. Charakteryzuje różne rodzaje szkół, obowiązki uczniów, ustrój akademii (uniwersytetów), cytuje przykłady zagranicznych szkół wyższych niemieckich, francuskich, włoskich. Ponadto pisze o profesorach i ich przywilejach, różnych rodzajach uczonych, uczniach uniwersytetów, ich prawach i obowiązkach, stypendiach, collegiach (na str. 384 o Krakowie). Na str. 387-425 wylicza znakomitsze uniwersytety europejskie (m.in. Kraków, Zamość), po czym przechodzi do szkół świata starożytnego i orientalnego (saraceńskich, chińskich, perskich, japońskich).

Marcin Świątkowski (zm. 1790), filozof, profesor matematyki na Akademii Krakowskiej, kustosz kolegiaty św. Jana Chrzciciela w Skalbmierzu.