TRĘBICKI - PRAWO POLITYCZNE I CYWILNE KORONY POLSKIEY Y WIELKIEGO XIĘZTWA LITEWSKIEGO t.1-2 [komplet w 2 wol.] wyd. 1789-1791

TRĘBICKI Antoni
PRAWO POLITYCZNE I CYWILNE KORONY POLSKIEY Y WIELKIEGO XIĘZTWA LITEWSKIEGO
 to iest: Nowy Zbiór praw Oboyga Narodów...
t.1-2 [komplet w 2 wol.]

Warszawa 1789-1791, W Drukarni Piotra Dufour Konsyliarza Nadwornego Drukarza J. K. Mci, i Dyrektora Drukarni Korpusu Kadetow], str. [4], 757, [2], 574 ,[2]; winietki na k. tyt. z wizerunkiem herbu Rzeczypospolitej i Poniatowskich w drzeworycie, winietki w drzeworycie, format FOLIO 20 x 31,5 cm

TWARDA OPRAWA NIEJEDNORODNA: TOM 1: PÓŁPERGAMINOWA PÓŹNIEJSZA [XIXw.?], OKŁADZINY POKRYTE OZDOBNYM PAPIEREM MARMURKOWYM; TOM2; PEŁNA SKÓRA MARMORYZOWANA Z EPOKI Z DEKORACYJNYM GRZBIETEM I BARWIONYMI OBCIĘCIAMI KART

Antoni Trębicki (Trembicki) herbu Ślepowron (ur. 1765, zm. 25 sierpnia 1834 w Łomnie) – prawnik, poseł inflancki na Sejm Czteroletni w 1790 roku, pisarz, pamiętnikarz i działacz Kuźnicy Kołłątajowskiej, pionier techniki rolnej (agronom), propagator płodozmianu bezugorowego, założyciel manufaktury maszyn rolniczych w Łomnie, postulator utworzenia wyższej szkoły rolniczej. Źródło: wikipedia.org.

Zbiór przepisów, któremu pruskie władze nadały charakter oficjalny, prawa politycznego i cywilnego, od roku 1347 do 1791, Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego przez posła z Księstwa Inflanckiego Antoniego Trębickiego (1764-1842), posła na Sejm Wielki, członka Kuźnicy Kołłątajowskiej, pioniera nowoczesnej agronomii. 

„Na odwr. tył. tomu I „Przestroga”. Tu chwali autor mądre postępowanie sejmu i zapowiada, że jego ustawy oraz wynikające z nich odmiany pomieści w tomie II i tam doda inwentarz.
Poczem idzie aprobata palestry tryb. piotrk. (z polecenia podkancl. Garnisza) i kancl. Małachowskiego — obie z daty 1788 (tu podane nazwisko autora); wreszcie kopja przywileju St. Aug. z 20 maja 1788. — Dedykacja do kaszt. wil. Radziwiłła (dziękuje mu za pomoc, zapewne pieniężną).
Rozpoczyna się dzieło od „Uwag nad prawami polskiemi”. Uwagi te są oparte na Monteskjuszu (np. o klimacie i prawie, o zbyt okrutnych karach). Nie pisze o rządzie, o handlu, edukacji, bo odkłada to do III tomu. Argumentuje za reformą stosunków chłopskich w duchu zabezpieczenia życia i mienia (ale jeszcze nie zupełnego zrównania; byłoby to zgubić chłopów). Woła o tolerancję innych wyznań, zwłaszcza skoro się już toleruje żydów, będących zarazą narodu. Narzeka na pieniactwo
i niedoskonałość prawodawstwa. Dla różnych praw istniejących trzeba obmyśleć egzekucję. Cały ten wstęp zawiera dużo materjału dla reformy prawa polskiego.
Od str. 1 idzie alfabetyczny układ istniejących aż po r. 1788 przepisów. Pokolei idą po sobie tytuły: Absentia, Accessoria, Actor, Akademia Krak., Annaty... i t. d. Pod każdym takim tytułem zebrane są z Voluminów fragmenty ustaw z podaniem daty i zacytowaniem tomu. Fragmenty te ułożone są chronologicznie, a język taki, jak w oryg. tekście. Teksty nie są skracane ani też poprawiane. — Tom I kończy się na tytułach: Proces, Przedawanie, Prymas, Przysięga, Przywilej, Pszczelniki...
Tom II ma na odwrocie tytułu odezwę do prenumerujących, w której tłómaczy opóźnienie dzieła. Skoro sejm uchwali formę rządu, wyjdzie tom III wraz z inwentarzem, a potem tom IV (prawo litewskie). — Dedyk. Suchorzewskiemu posł. kalisk. Wychwala jego wniosek o poprawienie doli miljona mieszczan polskich.
Od. str. 1 idą dalsze artykuły: Rany, Rapt, Referendarze i t. d. — Kończą od str. 501—13: Żydzi.
Poczem od str. 515—74 idzie Addytament konstytucji sejmowych w r. 1788—1791 zapadłych. Ostatnia z nich, to prawo „Miasta nasze wolne”... 1791.
Układ ma wszelkie braki układów alfabetycznych. Subsumowanie pewnych przepisów pod artykuły jest bardzo często mylne i mylące. Tak np. pod artykułem „przywilej” zamieszczona jest konfederacja z r. 1382, ustawa z r. 1454 o nadawaniu tenut z miast indygenom i przywilej Aleks. z r. 1501 dla ziemi sandomierskiej. A więc, zamiast pomieścić wedle treści, zgrupował je pod znamieniem ich formalnem (forma przywileju), a i to niesłusznie. Nie zdołał też uniknąć (mimo odmiennej zapowiedzi w prospekcie) włączania ustaw przestarzałych i przeładowywania niemi zbioru. Widocznie obawiał się tych zarzutów, jakie stale szlachta tego rodzaju zbiorom stawiała, iż korygują obowiązujące prawo.
Dokończeniu zbioru t. j. wydaniu dwóch ostatnich tomów (forma rządu, inwentarz, prawo litewskie) przeszkodził upadek państwa. Ciekawą jest rzeczą, że w r. 1794 uzyskał ten zbiór znaczenie oficjalne w tak zwanych płd. Prusach. Obacz odnośny edykt Fryd. Wilh. w tomie XVI, 16.” Estreicher.

STAN BDB/ karta tyt. t.1 w starannej kopii, w t.2.: oprawa otarta, niewielkie ślady owada PIEKNY I EFEKTOWNY EGZEMPLARZ!

oferta specjalna