NOWY SĄCZ. Metrica coniugatorum ecclesiae collegiatae Neosandecensis. Ab anno domini millesimo sexcentismo sexagesimo sexto feliciter incepta die vigesima quinta octobris. Sub aedituatu famati ac spectabilis domini Albert Cholewic consulis Neosandecensis. Księga zaślubin kolegiaty nowosądeckiej z lat 1666-1776. Zawiera łącznie 3797 wpisów. Biorąc pod uwagę, że w każdym wpisie pojawiają się imiona małżonków oraz dwojga świadków (często wraz z określeniem ich pochodzenia), daje to ponad 15 000 wymienionych z imienia i nazwiska osób. Wiele z nich wciąż licznie występuje na Sądecczyźnie – Legutko, Poręba, Stanek, Wiśniowski, Jodłowski, Michalik, Śliwa, Chruślicki, Burdak, Jurczak. Widzimy obok siebie nazwiska mieszczańskie, szlacheckie i chłopskie z Nowego Sącza oraz okolic – Paszyn, Chełmiec, Piątkowa, Świniarsko, Dąbrowa, Librantowa... Nieraz są to miejscowości dosyć odległe, których mieszkańców ściągać musiał prestiż kolegiaty. Niewątpliwie jest to punkt wyjścia do zbadania zasiedziałości społeczeństwa Sądecczyzny, a także konieczne źródło dla poszukiwań genealogicznych. Prześledzić można również występowanie poszczególnych wikarych kolegiaty: Jan Boiakowicz, Stanisław Wydepkowic, Jan Połciowski, Krzysztof Migaczewski itd. Księgę w sensie materialnym ufundował Wojciech Cholewicz, wówczas rajca nowosądecki, ujawniony na tytułowej stronie rękopisu (sub aedituatu Alberti Cholewic consulis neosandecensis). Jest to postać znana badaczom. Sygański (Historya Nowego Sącza) podaje kilka informacji na jego temat, był on m.in. opiekunem kościoła św. Wojciecha. W kilku pierwszych wpisach księgi występuje jako świadek ślubów. Przykładowy wpis z dnia 31 X 1666: Ego Joannes Bujakowicz Actu Presbiter benedixi matrimonium contractum inter Bartholomeum Dryja et Agnetem Kiełbaszonka de villa Chełmiec tribus promissis bannis in facie Ecclesiae testes fuere Christophorus Brzeski et Joannes Kiełbasa omnes de villa Chełmiec. Rękopis liczy 420 str., ostatnie str. niezapisane, nieliczne karty luźne, arkusze zszywane wzdłuż złożeń na pół; stronice w stanie dobrym, zwykłe zabrudzenia, atrament nie wyblakły, tekst bez trudu czytelny; okładka pergaminowa z epoki, mocno podniszczona, na grzbiecie poluzowana i z ubytkami (pod spodem widać stary zapis nutowy), trzy niezidentyfikowane oznaczenia pieczętne; format 4o; UNIKATOWY, NIEZWYKLE CENNY DOKUMENT DLA DZIEJÓW SĄDECCZYZNY;
