Próba Lancy Przed Napoleonem W Schönbrunnie W 1809

plakieta reliefowa wg obrazu Juliusza Kossaka z 1885,
metal (galwanoplastyka), ciemnobrązowa patyna, wym.: 11,5 x 20 cm.
(Źródło: https://issuu.com/muzeumwarszawy/docs/almanach_muzealny_tom_4__2003_)

„W grudniu 1809 roku, w kilka miesięcy po zwycięstwie pod Wagram 1 Pułk Szwoleżerów Gwardii Cesarskiej został uzbrojony w lance. Ale pomiędzy lipcem a grudniem doszło do zabawnego wydarzenia. Otóż wachmistrz tegoż pułku, Wiktor Roman (1786-1847 dosłużył się stopnia podpułkownika w armii Królestwa Polskiego) założył się z czterema dragonami francuskimi iż pokona ich będąc uzbrojony w ćwiczebną lancę. Z pojedynku - jeden na czterech dzielny wachmistrz wyszedł zwycięsko i zakład wygrał. Scenę tą uwiecznił Juliusz Kossak w 1885 roku malując akwarelę pt. “Próba lancy w Schoenbrunn w 1809 r.” Obraz przedstawia walkę Romana z czterema dragonami, w momencie kiedy dwóch już pokonanych leży na ziemi a walka toczy się między wachmistrzem a kolejnymi dwoma. Po prawej stronie Cesarz Napoleon w otoczeniu świty wraz z pułkownikiem Wincentym Krasińskim - dowódcą pułku szwoleżerów. Obraz znany jest tylko z czarno-białej fotografii albowiem zaginął przed 1899 rokiem. Druga wersja obrazu sygnowana “JK” (gwasz z akwarelą) jest skromniejsza i przedstawia pojedynek z trzema a nie czterema dragonami ( obraz został wystawiony przez Desa Unicum w Warszawie 19 grudnia 2002 roku, pozycja 25). Scenę tą skopiował rzeźbiarz Antoni Kurzawa (1842-98) w swojej monumentalnej kasecie poświęconej Księciu Józefowi Poniatowskiemu. Kasetę zwieńczała rzeźba Księcia na koniu, na bokach, z przodu i z tyłu umieścił cztery plakiety odlane w brązie i pozłacane przedstawiające w reliefie sceny batalistyczne z czasów napoleońskich w tym właśnie jedną z próbą lancy według Juliusza Kossaka. Kasetę zaprojektował Wojciech Kossak i Antoni Kurzawa. Została wykonana w fabryce wyrobów srebrnych i platerowanych Józefa Frageta na przełomie 1887- 88 roku. Niestety kaseta zaginęła ale w oparciu o materiał ikonograficzny wykonano podobną kasetkę, ale już bez postaci centralnej Księcia Józefa Poniatowskiego, nie w brązie a w drewnie ale z podobnymi plakietkami. Kasety były wykonane w zakładach artystycznych wyrobów brązowych i srebrnych Edwarda Krasnosielskiego w Warszawie w latach 1914-18. W okresie międzywojennym kasetę wykonywały warszawskie zakłady „Braci Łopieńskich”. Na podstawie wzoru plakiet wykonano również w nieznanych nam zakładach same plakietki bez kasety, przystosowane do powieszenia na ścianę.”