Poczta harcerska z okresu powstania warszawskiego

Poczta harcerska działała już 2 sierpnia 1944 roku na terenie powstańczej Warszawy – dokładnie Śródmieścia. Aleje Jerozolimskie dzieliły ją na część południową i północną – teren ten był pod ciągłym obstrzałem niemieckim. Jednak już 4 sierpnia harcerzom udało się dosłownie przeczołgać z jednej strony ulicy na drugą – osiągnięto w ten sposób cel, jakim było dotarcie do Głównej Kwatery Harcerstwa, aby doprowadzić do uzgodnienia z władzami cywilnymi i wojskowymi objęcia usługami pocztowymi całego miasta. Niezwłocznie przystąpiono do opracowania przepisów dla funkcjonariuszy poczty oraz dla ludności cywilnej korzystającej z ich usług. Wprowadzono cenzurę korespondencji, a to powodowało konieczność znalezienia odpowiedniego personelu – w wielu przypadkach byli to rodzice listonoszy – harcerzy Szarych Szeregów. 6 sierpnia 1944 roku utworzono 4 oddziały pocztowe, rozwieszono skrzynki pocztowe z drewna lub tektury. Z czasem wykorzystywano skrzynki niemieckiej poczty – zamalowując niemieckie napisy, a polski orzeł został dodatkowo ozdobiony harcerską lilijką.
9 sierpnia 1944 roku ukazały się w prasie i w rozkazach komendy warszawskiej Okręgu Armii Krajowej komunikaty dotyczące powołania poczty harcerskiej do obsługi korespondencji prywatnej między ludnością cywilną a żołnierzami Armii Krajowej. W komunikatach podano dokładne wytyczne do korzystania z poczty: listy miały być otwarte, tekst, napisany wyraźnym pismem, zawierać miał maksymalnie 25 słów. Utworzone oddziały pocztowe posługiwały się stemplami i datownikami. Na korespondencji spotyka się odręczne adnotacje: kolejne numery wysyłanych listów, oznaczenia cenzury, a przy braku możliwości doręczenia adnotacje, np. „dom spalony", „nie można dojść”. Niedoręczone listy osób cywilnych były zwracane nadawcy, zaś listy wojskowe niszczone. Skrzynki pocztowe opróżniano dwa razy dziennie, nie pobierano opłat pocztowych, zwracano się z apelem o pozostawianie koło skrzynek gazet i książek, przeznaczonych dla rannych w szpitalach. Do korespondencji wykorzystywano kartki pocztowe z okresu przedwojennego, a także kartki Generalnej Guberni, przeważnie były to jednak kartki z zeszytów szkolnych. We wrześniu 1944 roku nakładem Wojskowych Zakładów Wydawniczych ukazały się pierwsze znaczki poczty Polowej AK – miały jeden wzór i nie posiadały wartości
Oprócz niewątpliwej wartości filatelistycznej i historycznej zbiór posiada ogromny ładunek emocjonalny, ukazując dramatyczne przeżycia mieszkańców, odwagę młodych harcerzy, za którą niejednokrotnie płacili życiem.